De wind

Iech zing mer twie coupletsjes umtot ’t leedsje erg laank is.

De veurege winter toen góng jao ’t werk
Euveral slech, geluif m’ch op m’n ier.
De lijendèkkers vaan Mestreech die maakde ziech sterk
En deenden ’n petitie in bij Slivvenhier.
De lui móste toch ete,
De taker en sjouwe waore nog neet verslete,
En ze beide, Slivvenhier zouw hun toch neet vergete.
De maan vaan heibove dee us zoe bemint
Dee sjikde oonderins ‘ne fameuze wind 2×

D’n twelfde miert, iech zal ’t noets vergete,
Dao góng m’ch de wind oonderins aon de gaank.
Sjouwe en taker woorte vaaneinaof gerete,
’t Regende panne vas drei ore laank.
En väöl lui die ziech hadde goon beie
Die kraoge, en dat zoonder reie
Hunnen hiele nek vol panne en leie.
En ’t sjoenste vaan alles, daobij zaog iech nog
Sjouwe en boterpöt vloge door de loch. 2×

Iech zaog op de Vriethof euze Sint Jaanstore,
’t Waor perceis of heer moos vergoon.
Op ’n haaf oor tied waor heer kaal gesjore
Geinen haok of gein lei die mie op ‘m bleef stoon.
Toen góng heer aon’t balancere,
Umtot de stad ‘m neet leet ripperere
En de stadsleiendèkkers móste dalek oonder de waopes marchere.
Halt jonges, komp gaw en lop nao Sint Jaan
En haolt uuch ’t ierste d’n haon mer devaan. 2×

’t Lof waor proont oet en väöl juffrouwe
Die wouwe nao hoes want me mós.
Door dee felle wind kóste ze neet wie ze wouwe
Gein ein die häör velengskes mie hawwe en kós.
Iech zaog brokepiepe,
Mèt kante en striepe,
Mie kromme es rechte dat kónt geer begriepe.
Iech zaog e paar kute, iech woort half blind,
Zoe get zuut me neet aanders es mèt zoe’ne wind. 2×

‘ne Verleefde joonkmaan wandelde mèt zie juffruike
Zie waor sjiek gekleid, vol strikke en knuip.
Heer dach: gein aander estiech weurt mie vruike.
Meh wie de wind kaom góng zie op de luip.
Häör valse krolle zaog me wejje,
Zie verloor häören tournuur en kós neet mie drejje,
En oonder häöre peinjwaar kaom oet ‘ne smerege tieretejje.
Deen erme söl meinde alles waor ech,
Meh de hèlf wejde eweg ! 2×

In ’t stadspark waor ’t um ziech te sjaggernere,
Dao laog ‘ne boum, tristig um te zien,
Boe ziech de mösje altied in ammesere,
Ziene naom waor Malchair in ’t Latien.
Dao gónge ze aon trekke
Mèt iezere dräöj vaslègke,
Noe is ’t de stadsbrandtèllegraaf zouw me zègke.
En geit me draon trekke in geval vaan brand
Zien deenders en pompiers direk bij de hand. 2×

Iech had dao bijnao nog get vergete,
Dee wind kaom ouch op Sint Pieter opaon.
En geine keigeleer geer zölt ’t wel wete,
Kós ’t mie hawwe op de keigelbaon.
De wind heet hun opgenome
Me wis ’t toen neet, meh heet ’t later vernome.
Ze wejde en pakde ziech allemaol biejein
En voont ze bij Krischer op nummero ein. 2×

D’n ingel vaan op euze stadstore
Dee wejde de staar bekans oet zien hand.
Heer reep:”Iech geef de mood neet verlore,
Al wejt eus Mestreech nog ins gans aon de kant!”
Toen begós heer te proffeseie,
De börgers waore oontevrije,
Ze klaoge mer zoonder reie.
Want zeet ins wat sjaoj veur eus sjoen Mestreech
Garnizoen, tribbenaol, alles wejt hei eweeg. 2×

Op Selvrouweplein dao zaog iech lui loupe
En iech leep denao touw.
Meh wie iech dao aon kaom, wat waor dao te koupe?
’t Waor d’n awwe brèl mèt zien vrouw.
De wind kaom tössen hun beie,
Ze woorte vaaneinaof gesjeie,
Brèl wejde zes passe wied en braok ze bein in dreie.
En oonderins stoont iech dao berreveutskop,
M’n möts die wejde de Breistraot miech op. 2×

Aon eus aw Kemedie stóng iech gans verwoonderd.
“O Jonges” dach iech “es ze mer neet invèlt”.
De melgerblokke kaome nao oondere gedonderd,
Dat kump umtot me ze zoe good oonderhèlt.
Iech zag:”Veur d’n drommel
Wejde deen awwe rommel
Mer ’t understebove, ’t is toch mer ‘ne klomel”.
Meh, wejde ze um, geluif ’t miech lui
In Mestreech kraoge veer vaan ze leve gein nui. 2×

Väöl hiere op ’t stadhoes die dachte:
Gein hoes in de Brögkstraot zal mie blieve stoon,
Dat is perceis boe veer jaore op wachte,
Daan hove veer neet aon’t oonteigene te goon.
Meh of zie dat al dachte,
En oonderein zachte,
D’n awwe Schumacher begós ins hartelek te lache.
Want aon zoe’n zake dao kump jao gein ind,
’t Is of ze wachte al op zoe’ne wind. 2×

Dao is nog get dat zouw iech haos vergete,
’t Weer waor stèl, de wind had ziech gelag.
Wat toen gebäörde dat zalt d’r wel wete,
Dee wind kaom trök op ’n zekere nach.
En Kesseleer zienen hertekop
Wejde tege de buro vaan de pelitie op.
En ‘ne pompier had de gouwen hood vaan Jaan Banser op.
En maonde denao toen zaog me-n-’t nog:
De stievele vaan Krol die vloge door de loch. 2×

Op zoondag 12 miert 1876 heet bove Wes-Europa ‘ne felle störm gewoed. In Mestreech heet heer groete sjaoj veroorzaak. Dat is te leze in de “Courier de la Meuse” vaan 13 en 14 miert 1876. Dee störm waor ouch de aonleiing vaan ’t oontstoon vaan e leedsje, “De wind” of D’n helle wind” geheite. Of de milledie origineel is, is neet bekind. Olterdissen heet ze gebruuk in zien “Trijn”, alhoewel ’t middegedeilte get aanders klink.
D’n teks vaan dit leedsje is trök te vinde in aw kajees, meh dao zien hiel get variaties in de wäörd. En sommege couplètte datere, nao me aonnump, vaan väöl later want in e handsjrif vaan ’n zeker juffrouw Bovens oet Meersse, dat bewaord weurt in ’t Archief en wat besjouwd weurt es mesjien wel de ajdste versie, stoon 7 couplètte.1)
In ’t leedsje koume de naome veur : Brèl, Schuhmacher, Krol en Jaan Banser. ’t Mote bekinde figure gewees zien in deen tied.
Ouch de boum vaan “Malchair” weurt geneump. Euver häöm bin iech wel get te wete gekoume!
‘ne Zekeren hier Malchair woende in de Papestraot. In zienen hoof greujde ‘ne boum, ‘nen höls mèt stekelblaajer. Normaal greujt zoe’n plant es stroek, meh bij Malchair waor heer ’t ‘ne geweldeg groete boum gewore, wat zeldzaam waor. D’n hier Malchair gaof dee boum kedo aon de stad Mestreech um in ’t nui park, d’n Ingelsen Hoof genaomp, te zètte. Dee boum mós verplaots weure, en dat waor “gei klei beer”(oetdrökking vaan Olterdissen).
Iers woort heer oetgegraove, toen waos heer te groet um door de poort nao boete te kriege. Die poort woort toen mer aofgebroke en de boum op ’n slej gezat. ’n Aontal peerd woort deveur gespanne en heer woort nao de Slevrouwe Poort geselbrik. ’n Nui meujelekheid doog ziech veur: heer kós de brögk vaan destijds neet euver! Gelökkeg kaom e sterk sjeep langs en kós de boum aon d’n eine kant drop gesleip en aon d’n aandere kant met väöl meujte draof getrokke (gesjörg) weure.
Die ganse operatie had väöl bezeens en, wie Mestreechtenere zien, is dao gaw e leedsje euver gemaak: ‘De boum vaan Malchair’, haaf Hollands, haaf Mestreechs! 2)

Hei is e stökske oet “Veldeke” (1970) gesjreve door Harie Loontjens boe-in heer dee störm aonhaolt.

Bronne:
1) In “Veldeke” jaorgaank 45 (1970) nr 6 stoont ’n artikel euver dit leedsje, gesjreve door Harie Loontjens.
2) “Prozawerke in Mestreechs dialect” door Alfons Olterdissen, Ed. E. Jaspar, Leiter Nypels 1926 blz. 109